انواع دندان‌ها

دندانها بر حسب شکل و وظیفه ای که به عهده دارند به 4 گروه تقسیم می شوند:

1. دندانهای اینساپزور (برنده): شامل سانترال و لترال (پیش میانی و پیش کناری) بوده، جهت بریدن غذا بدون اعمال نیروی سنگین طراحی شده دارای یک لبه نسبتاً تیز و تک ریشه ای می باشند.
2. دندان نیش (کانین): که به آن دندان کاسپید هم می گویند. در گوشه قوس دندانی قرار داشته و دارای یک تاج ضخیم و نوک تیز بوده که توانایی بریدن و پاره کردن غذا با اعمال نیروی سنگین را دارد. ریشه آن یک ریشه کشیده و بلند بوده و اغلب بلندترین ریشه قوس فکی است به همین دلیل این دندان معمولاً آخرین دندانی است که بیمار از دست می دهد.
3.  پرمولرها (Permolar): همان دندان های آسیای کوچک می باشند که به دلیل دارا بودن دو کاسب به آنها بای کاسپید نیز می گویند. جهت جویدن و پاره کردن غذا بکار رفته و دو کاسپ آنها یک سطح جونده ایجاد می کند. 
   توجه: در سیستم دندان شیری دندان پرمولر وجود ندارد.
4. دندانهای مولر: همان دندانهای آسیای بزرگ بوده، جهت جویدن و آسیاب کردن غذا با اعمال نیروهای سنگین بکار می رود. کاسپ مولرها نسبت به پرمولرها کوتاهتر و کندتر است تا سطح جونده بهتری ایجاد شود. موادهای فک پایین دو ریشه ای (یک ریشه در مزیال و یک ریشه در دیستال) و مولرهای بالا سه ریشه ای (2 ریشه در باکال و 1 ریشه در پالاتال) می باشند.

• سیستم دندانی: به مجموعه دندانهای موجود در دهان گفته می شود.
• قوس دندانی (Dental Arch): به مجموعه دندانهای موجود در یک فک گفته می شود.

• کوادرانت یا ربع فکی: اگر هر قوس دندانی را از خط وسط به 2 قسمت مساوی تقسیم کنیم ماحصل 4 ربع فکی خواهد بود.

• سکتانت یا فکی: هنگامی است که قوس دندانی را به 3 قسمت بدین شرح تقسیم نمائیم:
  از دندان نیش تا نیش به نام سکستانت قدامی و از دندان 8-4 بنام سکستانت خلفی.

نماهای آناتومیک دندان عبارتند از:

1.  کانتورها
2. کانتکت ها
3. امبراژورها

• کانتورها (Contours): به برجستگی های سطح دندان اطلاق می شود و شامل موارد زیر است:

1. کاسپ: برجستگی هرمی شکل که از برخورد 4 مثلث متساوی الساقین ایجاد می شود و برجستگی برنده سطح دندانهای جونده را تشکیل می دهد.
   کاسپ کارابلی (Carabelli) برجستگی یا کاسپ کوچکی در سطح زیر پالاتال مولر اول و دوم فک بالا.
2. توبرکل: (Tubercle) برجستگی کوچک مینایی که گاهی در سطح پالاتال دندانهای قدامی دیده می شود.
   توجه: کاسپ یک ساختمان آناتومیک است شامل بافتهای مینا عاج و پالپ. اما توبرکل یک زائده مینایی است.
3. سینگلوم (Cingulum): برجستگی بزرگ و مشخص مینایی که در سطح لینگوال دندانهای قدامی فک بالا و پایین که سطح مزیال را به دیستال متصل می نماید.
4. ماملون (Mamelon): به زوائد مینایی در لبه اینسایزال دندانهای قدامی تازه رویش یافته اطلاق می شود.

• حداکثر تحدب (Hight of contour): به حداکثر برجستگی تاج دندان اطلاق می شود.
• نقاط تماس: (Contact Points) محل اتصال دندانهای مجاور در نمای پروگزیمال در محل حداکثر تحدیشان می باشد.
  – وظایف نقطه های تماس عبارتند از:

1. جلوگیری از گیر غذایی
2. ثبات قوس فکی
3. حفظ اثربین دندانی از آسیب های حین جویدن.

• امبراژور (Embrasures): فضاهای مثلثی فرضی هستند که از کنار هم قرار گرفتن دو دندان مجاور بوجود می آیند.

-از نمای باکال امپراژورها عبارتند از:

1. امبراژور الکوزال: مثلث بالای نقطه تماس
2. امبراژور جینجیوال: مثلث زیر نقطه تماس که بوسیله لثه بین دندانی پرشده.

از نمای الکوزال امبراژورها عبارتند از:

1. امبراژور باکال: فضای مثلثی در سمت باکال نقطه تماس
2. امبراژور لینگوال: فضای مثلثی در سمت لینگوال نقطه تماس.

• فوسا (Fossa): به معنای حفره بوده و به عمیق ترین قسمت آن پیت Pit می گویند.

• سالکوس (Sulcus): به معنای شیار بوده که به عمیق ترین قسمت آن (Groove گروو) می گویند.

سیستم های دندانی (Dentition): در طول زندگی، آدمی دارای دو سری دندان می باشد.
سیستم دندانی، مجموعه ای از دندانهای طبیعی در قوس دندانی است. از نظر زمان بندی سه سیستم دندانی را در طول عمر تجربه می کنیم که عبارتند از:

1. اولیه یا شیری (Primary)
2. مختلط (Mixed)
3. دائمی (Permanent)

• سیستم دندانی اولیه: همان سیستم دندانی شیری است. این دوره از 6 ماهگی تا 6 سالگی میباشد. و در این زمان تنها دندان های شیری در دهان حضور دارند. تعداد دندانهای شیری در 20 عدد بوده و در حدود 2 سالگی یا کمی بعد از آن کامل میشوند. ریشه دندانهای شیری به مرور تحلیل رفته و دندان شیری می افتد و این زمان تقریباً مصادف است با رویش دندان دائمی زیرین.

• سیستم دندانی دائمی: هنگامی که آخرین دندان شیری می افتد سیستم دندانی اولیه تبدیل به سیستم دندانی دانمی می شود.
• سیستم دندانی مختلط: از هنگامی که اولیه دندان شیری می افتد تا هنگامی که آخرین دندان شیری می افتد سیستم دندانی مختلط است (بین 12-6 سالگی).

سیستم های نام گذاری دندانها
جهت نامگذاری دندانها 3 سیستم پذیرفته شده به شرح زیر بکار می رود:

1. سیستم ملی یا یونیورسال:
   در این سیستم دندانها را از عدد 1 تا 32 شماره گذاری می نمایند.
   دندان شماره 1 مولر سوم راست فک بالا، دندان شماره 16 مولر سوم چپ بالا، دندان شماره 17 مولر سوم چپ پایین و دندان 32 مولر سوم راست پایین است.
   برای نامگذاری دندان های شیری در این سیستم از حروف انگلیسی بزرگ استفاده می کنند که از حرف A شروع شده و به حرف T ختم می گردد.
2. سیستم استاندارد بین المللی (ISO/FDI):
   در این سیستم برای نامگذاری دندان به هر دندان 2 عدد اختصاص می یابد. عدد اول سمت چپ نمایانگر کوادرانت مربوطه و عدد دوم سمت راست شماره دندان مربوطه می باشد.
   در این سیستم کوادرانت 1 راست بالا، کوادرانت 2 چپ بالا کوادرانت 3 چپ پایین و کوادرانت 4 راست پایین است. شمارش دندانها از میدلاین به سمت خلف می باشد.
   برای نامگذاری دندانهای شیری شماره کوادرانت ها بدین شرح است:
   عدد 5 راست بالا/ عدد 6 چپ بالا/ عدد 7 چپ پایین/ عدد 8 راست پایین.
3. سیستم پالمر (Palmar):
   کوادرانت مربوطه را توسط دو خط عمود بر هم براکت نشان داده و شماره مورد نظر را داخل آن می نویسیم. دندانها از میدلاین به سمت خلف شمرده می شوند. دندان شماره 1 سانترال و شماره 8 دندان عقل می باشد. جهت شمارش دندان های شیری از حروف بزرگ انگلیسی درون براکت استفاده می شود. A برای سانترال شیری و E برای مولر دوم شیری است.

اگر علاقه مند به دوره دستیار دندانپزشک هستید می توانید در دوره های حضوری و مجازی آن شرکت کنید.